Kiedy przyroda przybiera złote i czerwone odcienie jesieni, a poranne mgły unoszą się nad lasami, wiemy, że nadeszła pora na grzybobranie. Chociaż teraz, w pełni sezonu grzybowego, cieszymy się każdym zebranym okazem, warto przypomnieć, że jeszcze niedawno grzyby były postrzegane jako produkt bezwartościowy. Wielu ludzi patrzyło na nie z rezerwą, traktując je jako dodatek, a nie jako cenny składnik naszej diety.
Na szczęście, z czasem zaczęliśmy doceniać nie tylko ich wyjątkowy smak, ale i bogactwo wartości odżywczych. W dzisiejszym wpisie chciałbym Was zabrać w podróż przez las pełen grzybów, odkrywając ich wartości odżywcze oraz korzyści dla naszego zdrowia.
Parę słów wstępu
Grzyby cieszyły się uznaniem za ich wyjątkowe walory kulinarne już w czasach starożytnych, m.in. w Grecji i Egipcie. Tradycyjna medycyna krajów azjatyckich, takich jak Chiny, Japonia czy Malezja, doceniała również ich właściwości zdrowotne. Hipokrates był jednym z pierwszych, który około 400 r. p.n.e. opisał lecznicze zastosowanie grzybów.
Chociaż większość grzybów była pierwotnie zbierana w naturalnych siedliskach, to uprawa grzybów jest praktyką znaną od wieków w Azji, zwłaszcza w Chinach.
W Europie zaczęto hodować grzyby w sposób kontrolowany dopiero w XVIII wieku, początkowo we Francji, gdzie skoncentrowano się na pieczarce dwuzarodnikowej.
Normy europejskie zezwalają na handel ok. 40 różnymi gatunkami grzybów, podczas gdy w Azji, zwłaszcza w Chinach i Japonii, liczba ta wynosi aż 2000 gatunków.
W Polsce z lasów najchętniej zbieramy takie gatunki jak: borowik szlachetny, koźlarz czerwony, podgrzybek brunatny czy pieprznik jadalny. Z kolei w hodowlach sztucznych najbardziej popularne są pieczarki i boczniaki.
Grzyby i ich wartości odżywcze
Grzyby są wyjątkowym składnikiem w diecie, który dostarcza nam wiele wartości odżywczych. Grzyby:
- są doskonałym źródłem białka – grzyby świeże zawierają średnio od 1,5 do 3,6% białka, natomiast suszone od 10 do 40%.
- zawierają 20 aminokwasów, w tym lizynę, która w wielu produktach – zwłaszcza zbożowych – pojawia się w niewielkich ilościach,
- zawierają unikalne przeciwutleniacze, takie jak ergotioneina i selen, które pomagają w ochronie komórek przed uszkodzeniami,
- dostarczają błonnik, który wspiera nasz układ trawienny,
- w większości składają się z wody, przez co są niskokaloryczne,
- są źródłem minerałów takich, jak: potas, fosfor, magnez, miedź,
- zawierają witaminy z grupy B – są bogate w ryboflawinę (B2), niacynę (B3) oraz kwas foliowy (B9)
- zawierają również niewielkie ilości witaminy C, D, B12, A.
Dlaczego warto jeść grzyby?
Jak widzisz grzyby są nie tylko smacznym dodatkiem do wielu potraw, ale zawierają wiele składników odżywczych. Zobacz, jakie właściwości zdrowotne dla naszego organizmu mają grzyby:
- Niektóre grzyby zawierają związki, które wykazują działanie przeciwnowotworowe.
- Grzyby są niskokaloryczne, ponieważ składają się w większości z wody, dzięki czemu można spożywać je również w diecie redukcyjnej.
- Zawierają beta-glukany, które mogą stymulować układ odpornościowy i pomóc w obronie przed infekcjami.
- Są źródłem przeciwutleniaczy, takich jak selen czy ergotioneina, które chronią komórki przed uszkodzeniami i mogą przeciwdziałać procesom starzenia.
- Grzyby mogą pomóc w obniżeniu poziomu cholesterolu w organizmie dzięki obecności błonnika i niektórych związków chemicznych.
- Mogą pomóc w regulacji poziomu cukru we krwi.
- Grzyby zawierają cholinę, która odgrywa ważną rolę w utrzymaniu struktury błon komórkowych, wspieraniu funkcji mózgu oraz transmisji nerwowej.
- Niektóre grzyby mają naturalne właściwości przeciwzapalne, które mogą pomóc w walce z różnymi stanami zapalnymi w organizmie.
- Błonnik zawarty w grzybach pomaga w regulacji pracy jelit i może wspierać zdrową florę bakteryjną jelit.
Kto powinien unikać grzybów
Istnieje kilka grup ludzi, które powinny zachować ostrożność w jedzeniu grzybów lub unikać ich spożycia:
- Dzieci oraz osoby starsze, ponieważ grzyby są ciężkostrawne .
- Osoby z zaburzeniami trawienia: Dla niektórych osób grzyby mogą być trudne do strawienia i powodować wzdęcia, gaz, ból brzucha lub inne dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
- Osoby z chorobami przewodu pokarmowego, wątroby, nerek.
- Osoby uczulone na grzyby.
O tym warto pamiętać
Jeżeli zbieramy grzyby, to ważne żeby robić to w głębokim lesie, ponieważ grzyby chłoną jak gąbka metale ciężkie. Zbierając je przy ruchliwych drogach istnieje duże prawdopodobieństwo, że będą zawierały substancje szkodliwe dla naszego organizmu.
Nie jemy grzybów na surowo, ponieważ taki grzyb się nie strawi i możemy przez to mieć problemy żołądkowe.
Grzyby warto przerabiać na świeżo, najlepiej tego samego dnia, w którym były zbierane.
Nie warto łączyć grzybów z alkoholem, ponieważ grzyby przy spożyciu alkoholu są jeszcze ciężej strawne.
Jeżeli kupujesz grzyby to tylko z pewnych źródeł.
Zbieraj tylko te grzyby, które znasz. Jeżeli nie masz pewności warto sprawdzić w atlasie grzybów, w aplikacji na telefonie czy w Internecie.
Jednym z najbardziej bezpiecznych grzybów są pieczarki. Są to też jedyne grzyby, które możemy jeść na surowo
Ciekawostka
Jednym z charakterystycznych aspektów smaku grzybów jest umami, często określane jako „głęboki” lub „mięsisty” smak. Umami, pochodzące od japońskiego słowa oznaczającego „przyjemny smak”, zostało uznane za piąty podstawowy smak, dołączając do czterech tradycyjnie rozpoznawanych smaków: słodkiego, gorzkiego, słonego i kwaśnego. Grzyby są bogate w naturalne związki wzmacniające smak umami, co sprawia, że doskonale komponują się z różnorodnymi potrawami, podkreślając i wzbogacając ich smak.
